MINISTRU JUSTISA TIMOR-LESTE PARTISIPA IHA 9TH KONGRESSU MUNDIÁL MINISTRU JUSTISA SIRA KONA-BA HALAKON PENA DE MORTE

ROMA, ITÁLIA – S.E. Ministru Justisa Timor-Leste, Ivo Valente, hanesan mós Presidente ba Konferénsia Ministru Justisa sira Nasaun Lian Ofisiál Portugés (CMJPLOP) halibur hamutuk ho Ministru Justisa sira hosi nasaun 30-resin, inklui Vise-Presidente Repúblika Zimbábue tuir kongressu mundiál kona-ba halakon pena de morte – a World Without Death Penalty iha Sidade Roma, Itália (22/02).

Simultaneamente, Ministru Ivo ho ninia ekipa tuir atividade tolu mak hanesan: (1) sesaun ba abertura kongressu ne’ebé hala’o iha Nuova Aula del Palazzo dei Gruppi Camera dei Deputati - Salaun Plenária Deputadu Italiano, (2) Hala’o vizita kortezia ba Presidente Della Repubblica Italiana, Sergio Mattarella; no (3) Reuniaun intervensaun Ministru Justisa Timor-Leste, Ivo Valente iha Salaun Konferênsia St. Egidio iha Trastevere Roma.

Iha loron dahuluk kongressu loke direitamente hosi Ministru Justisa Itália Andrea Orlando no Presidente Komunidade St. Egidio Marco Impagliazzo, sira hato’o sira-nia k’solok bemvindu ba ministru sira, no mós agredese ministru sira-nia prezensa iha kongressu ne’e, no sei servisu maka'as hodi halakon pena de morte iha mundu.

Sesaun abertura ne’ebé hala’o iha Nuova Aula del Palazzo dei Gruppi Camera dei Deputati, Salaun Plenária deputadu Italiano hetan intervensaun hosi Eminensia Reinhard Marx, Kardinál ne’ebé hanesan mós Presidente Konferénsia Bispo Alemanã nian kona-ba perspetiva Kristaun Katólika ba pena de morte.

“Iha bíblia hateten ona katak, ema hanesan pérola – sáseluk hosi Maromak nian tanba iha valor umanu ne’ebé ás liu hotu hosi kriasaun sira seluk, ho nune'e laiha fatin ba ema seluk atu hasai ema ida nia vida,” dehan Eminensia Reinhard Marx.

Iha oportunidade ida ne’e, Ministru Justisa Timor-Leste Ivo Valente hato’o ninia intervensaun katak, “maske Timor-Leste nasaun joven no ki’ik maibé hatu’ur klaru kona-ba abolisaun pena de morte, ami-nia Konstituisaun rasik la permite atu aplika pena de morte iha Timor-Leste.”

“Aliénde ne’e, Timor-Leste ratifika mós Konvensaun ONU nian kona-ba Direitu Sívil no Polítiku, ami mós iha lei nasionál sira hanesan Kódigu Penál ne'ebé proibidu ba pena de morte,” haforsa Ministru Ivo.

Ministru Justisa Ivo Valente partilla mós Timor-Leste nia orgullu tanba bandu pena de morte, maske nasaun sei joven no ki’ik iha Rejiaun Ásia no hela besik iha nasaun viziñu balun ne'ebé mak sei aplika pena de morte.

“Hanesan nasaun, Timor-Leste tenke orgullu tanba hahú ami hari’i ami-nia nasaun ami bandu pena de morte, tanba-ne’e, ami mós prontu nafatin atu fó ami-nia kontribuisaun ba mundu hodi halakon pena de morte,” afirma Ministru Justisa.

Depois de intervensaun Ministru Justisa Timor-Leste nian, kongresista sira-hotu rona mós sasin hosi Indonésia Tanny Taher, ne’ebé mak fó-nia sasin kona-ba implementasaun pena de morte, nia efeitu no mós oinsá halakon pena de morte iha Indonésia. Maske Indonésia maioria populasaun Musulmanu, maibé Indonésia laós nasaun Islámiku, katak iha fatin ba povu ho fiar seluk atu moris hamutuk iha Indonésia.

Alénde ne’e, Tanny Taher mós aprezenta ezemplu pena de morte balun iha Indonésia kona-ba kazu Tibos no Marry Jane ne’ebé dada atensaun públiku mundu nian.

Sesaun intervensaun ne’e sei kontinua iha loron aban Tersa-feira (23/2) ba nasaun sira seluk hodi aprezenta sira nia esforsu sira oinsá halakon pena de morte.

Nelinho Vitál
Diretór Nasionál DNAJL
Ministériu Justisa