MINISTRU IVO VALENTE TUIR LANSAMENTU KOLETÁNEA LEJISLASAUN IHA FUNDAÇÃO ORIENTE

DÍLI, MECAAJ – S.E. Ministru Justisa Ivo Valente tuir lansamentu koletánea lejislasaun ba periódu fulan-Jullu 2012 to’o Jullu 2015 ne’ebé mak hala’o hosi Gabinete do Ministro de Estado, Coordenador dos Assuntos da Administração do Estado e da Justiça (MECAAJ) iha Fundação Oriente, Díli, loron Segunda-Feira (19/09/2016).

Lansamentu Koletánea Lejislasaun ne’ebé prezide hosi S.E. Ministro de Estado, Coordenador dos Assuntos da Administração do Estado e da Justiça, no Ministro da Administração Estatal Dionísio Babo Soares, P.hD. hahú ho aprezentasaun kona-ba dezafiu sira iha prátika konseitu law enforcement iha Timor-Leste.

Aprezentasaun dezafiu iha prátika konseitu law enforcement iha Timor-Leste ne’e, aliénde rona perspetiva hosi Ministru Ivo Valente, rona mós aprezentasaun hosi Prokuradór-Jerál Repúblika Dr. José da Costa Ximenes.

Koletánea Lejislasaun tuir Ministru Estadu Dionísio Babo katak, “primeira-vez Timor-Leste halo koletánia ba inskrisaun dokumentu legais sira, leis no buletim ofisiál nian nu’udar forma integradu referénsia nian hodi utiliza ba hala’o kna’ar servisu justisa.”

“Relasaun ho produzaun koletánea lejislasaun tinan 2012 to’o 2015, aliénde atu hakonu kestaun law-enforcement ba sidadaun sira, importante mak ema barak iha asesibilidade ba leis no regulamentu sira, hodi nune’e halo abordajem ba jestaun polítika no administrasaun justisa nian,” esplika Ministru Estadu Dionísio Babo.

Iha nia-aprezentasaun Ministru Justisa, Ivo Valente esplika kona-ba konseitu oinsá mak hatu’ur lei lolo’os tuir kna’ar Governu nu’udar responsável polítiku, katak, law enforcement aliña ho oinsá produz no hatu’ur lei, no mós hala’o lei, implementadór sira fó justisa ba sidadaun sira.

“Dezafiu ne’ebé ita hasoru dadaun ne’e mak prezensa edifísiu judisiáriu seidauk kobre territóriu tomak, Governu esforsu dadaun hodi halo alargamentu tribunais, iha tempu hanesan hala’o implementasaun polítika tribunál movel, no loke reprezentasaun defensoria públika no Ministériu Públiku nian iha munisípiu sira,” hateten Ministru Ivo Valente.

Ministru Ivo Valente esplika liután katak, “VI Governu ho Planu Estratéjiku Setór Justisa 2011-2030, konsiente ho númeru rekursu umanus autór judisiáriu ne’ebé mak sei oituan de’it, liu-liu tribunal sira juíz sei limitadu, defensór no investigadór sira sei oituan, tanba-ne’e halo dadaun rekrutamentu no formasaun iha Centro Formação Jurídica hodi hasa’e kuantidade no rezulta kualidade ba atendimentu justisa ba ita-nia sidadaun sira.”

Oportunidade ne’e, Ministu Ivo Valente esplika mós dezafiu ne’ebé setór justisa hasoru, sá esforsu mak Governu halo dadaun, no oinsá mak hasa’e koñesimentu komunidade nian sobre lei ne’ebé Ministériu Justisa halo. Sá esforsu mak Governu halo hodi hasa’e númeru autór judisiáriu, dezenvolvimentu kapasidade autór judisiáriu no estabelesimentu Komisaun Reforma Judisiáriu.

Iha sorin seluk, Prokuradór-Jerál Repúblika Dr. José da Costa Ximenes ko’alia kona-ba pensamentu sosiedade nian ne’ebé kestaun justisa lori ba iha asaun polítika. Aliénde ne’e, Prokuradór-Jerál mós esplika oinsá mak dudu prosesu dezenvolvimentu organizasaun judisiária iha munisípiu idak-idak hodi hafásil sidadaun sira asesu ba justisa. Kestaun seluk mak, importansia produsaun lei ho bi-linguál, hakerek lei presiza iha Lian Tetun no Lingua Portugés tuir Konstituisaun RDTL haruka.

Marka prezensa iha Lansamentu Koletánea Lejislasaun ne’e mak, Prezidente Komisaun Funsaun Públiku Dr. Faustino Cardoso, Inspetór-Jerál Estadu Dr. Francisco de Carvalho, Administradór Munisípiu sira, Diretór sira hosi liña Ministériu Administrasaun Estatál no Justisa, Inspetór-Jerál Ministériu Justisa, assessor sira, no mídia nasionál.

Maria de Lourdes Xavier Lin
Media Officer
Gabinete Ministru Justisa