DNDHC MJ Hala’o divulgasaun lei iha Zumalai

Zumalai-Covalima, Ministériu Justisa (MJ) liuhosi Diresaun Nasional Direitus Umanus no Cidadania (DNDHC) divulga informasaun lei iha Postu Administrativu Zumalai, 23 Fevereiru 2017.
Programa ida ne’e hala’o bazea ba Planu Asaun Anual DNDHC-MJ 2017 ho objetivu reforsa kuiñesimentu lei ba komunidade. Ho konsensia sidadaun ne’ebé as ba lei bele mós kontribui ba dezenvolvimentu sistema justisa iha ita rain.
“Programa divulgasaun ne’e ami hala’o iha Zumalai hodi reforsa kuinesimentu komunidade kona-ba informasaun lei, nune’e komunidade hatene hodi prevene hahalok sira ne’ebe kontra lei ho ninia mekanismu, dehan director DNDHC, Flaviano Moniz Leao momentu hala’o divulgasaun iha Zumai, Quinta, (23/2/2017).

Administrador Postu Administrativu Zumalai iha ninia intervensaun hodi loke formalmente programa divulgasaun hatete, “Hau kongratula ba ekipa Ministeriu Justisa sira ne’ebe mai to’o ami nia fatin, maske dalan disco oituan. Prezensa ida ne’e espasu ida di’ak hodi komunidade sira hatene lei no oinsa ninia mekanismu sira, hau hatene iha ne’e kontra lei hanessan falsifikasaun dokumentus barak, hau husu komunidade hodi rona no hases an hosi aktu sira ne’e no karik iha duni presija tuir dalan lei nian.”

Subtansia prinsipal programa, Diretór DNDHC esplika kona-ba tipu ha’at hosi Lei Kontra Violensia Domestika hanesan violensia fiziku, violensia phisikolojia, violensia seksual no violensia ekonomia, esplika mós efeitu enkuandu la hakotu siklu violensia domestika, informa mós kategorizasaun violensia domestika hanesan krime públiku signifika naran ema ne’ebe hetan bele hato’o denunsia ka laporan ba Polisia Tuir mai Tekniku Superior Divulgasaun, DNDHC, Carmelindo da Silva Caetano, hato’o kona-ba direitu lezadu no arguidu no mekanismu asesu ba justisa formal tuir Kodigu Prosesu Penal. Liu tan hatete katak ema sai arguidu laos lei la proteze ona maibe mantein proteze ninia direitu, tau importansia justisa tuir nia dalan signifika katak ita funsiona lei sai hanesan kontrolu sosial ba ema hotu.

Ba ikus nian, krime falsifikasaun dokumentus hato’o hosi Chefe Departementu Divulgasaun, Jose Paulino Dias Ximenes, iha nia eplikasaun kualia kona-ba falsifikasaun dokmentu ho ninia sansaun, liutan sujere ba komunidade sira katak tenki evita hahalok kontra lei tamba enkuadu autor relevante sira prosesu no provas klaru bele lori ita prizaun. Prosesu aprezentasaun ne’e modera hosi Tekniku Professional, Gil Danilo M. Ximenes.
Iha sesaun ne’e asiste hosi Admnistrador Postu Zumalai, Komandate PNTL Zumalai ho membru sira, Sefi Suku, Profesor/a no estudante, juventude, lia nain, reprezentante igreja, funsionariu no komunidade sira. (c)

Carmelindo da Silva Caetano
Tekniku Superior, Divulgasaun, DNDHC MJ