GOVERNU OFISIALMENTE LANSA PASSAPORTE ELETRÓNIKU DE TIMOR-LESTE (PETL)

DÍLI, MJ – Governu Timor-Leste, liu hosi Ministériu Justisa iha loron sexta-feira (05/05/2017) ofisialmente halo lansamentu ba Passaporte Eletróniku Timor-Leste (PETL) iha Edifísiu Diresaun Nasionál Rejistu Notariadu, Ministériu Justisa iha Díli.

Serimónia lansamentu passaporte eletróniku ne’e hala’o hosi Ministru Planeamentu no Investimentu Estrátejiku, Kayrala Xanana Gusmão ne’ebé akompaña hosi Ministru Justisa, Ivo Valente.

Ministru Kayrala Xanana Gusmão iha nia diskursu ba serimónia lansamentu ne’e hateten, “lansamentu passaporte eletróniku iha momentu importante no históriku duni, tanba iha tinan 18 liubá, iha loron 05 de Maiu distingue Timor-oan sira ba iha referendum, lós duni, loron ohin históriku no passu importante ba Timor-Leste no Ministériu Justisa.”

“Ha’u agradese ba pasu ne’ebé Ministériu Justisa hakat ba dadaun, ita bele orgulho ho mudansa ne’e, tanba-ne’e, husu mós ba Timor-oan hotu atu pasiensia oituan iha semana rua ka tolu atu Ministériu Negosiu Estranjeiru bele halo kontaktu ba paíz hotu-hotu hodi hatama dados ba sira-nia sistema,” dehan Ministru Kayrala Xanana Gusmão.

Iha fatin hanesan, Ministru Justisa Ivo Valente iha ninia diskursu hateten, passaporte eletróniku, biómetriku uza sistema modernu no dados pesoál sei tau iha microchip nia laran, seguru no autentiku, sustentável no oinsá proteje página de dados uzuáriu nian, hanesan padraun ne’ebé hatu’ur ona hosi International Civil Aviation Organization (ICAO), katak passaporte foun ne’e tuir ona padraun internasionál.

“Aliénde PETL hodi garante siguransa dados Timor-oan nian, passaporte eletróniku atu háfasil liután Timor-oan sira nia viagem no sirkulasaun iha rai liur, passaporte eletróniku fásil atu deteta dados sira no hálais prosesu kontadór iha imigrasaun nian,” esplika Ministru Ivo Valente.

Ministru Ivo dehan tán, timor-oan hotu bele orgulho, iha mundo globalizadu ho téknolojia ás Timor-Leste mós atinzi nia avansu importante, hanesan mós paíz sira seluk, katak ita hahú troka ita-nia passaporte manuál nu’udar titúlo de viagem únika ba iha passaporte eletróniku hodi hala’o sirkulasaun ba rai seluk.

Iha oportunidade ida ne’e, Ministru Ivo Valente mós hato’o nia agradesimentu ba susesu hodi emite passaporte eletróniku, tanba mós parseriedade mútua ne’ebé di’ak tebes entre Ministériu Justisa ho Ministériu Negósiu Estranjeiru (MNEK), Imigrasaun (Ministériu Interior), Ajensia Dezenvolvimentu Nasonál (ADN) no Ministériu Planeamentu no Investimentu Estratéjiku (MPIE).

Relasaun ho polémika iha públiku kona-ba tratamentu passaporte, Ministru Ivo eklarese katak, prosesu dezenvolvimentu ita-nia passaporte eletróniku iha faze tranzisaun hamosu implikasaun ba atendimentu públiku, tanba Governu reduz produsaun pasaporte manuál nian, ho nune’e halo ema barak preokupa. Ho problema ida ne’e, nia husu deskulpa bót ba inconveniência sidadaun hotu-hotu nian.

Passaporte eletrónika ne’ebé ita produz iha oin-hát mak hanesan: (1) passaporte diplomático, (2) passaporte kómum, (3) passaporte servisu, no (4) passaporte estranjeiru.

Relasaun ho rekursu umanu, Ministériu Justisa hahú ho nia rekursu minimu hodi halo operasaun ba makina passaporte nian. Relasaun ho rekursu ne’ebé limitadu, funsionáriu públiku MJ iha Diresaun Nasionál Rejistu Notariadu (DNRN) simu ona formasaun própiu kona-ba operasionalidade sistema iha área IT nian no utilizasaun ekipamentu nian.

Sei halo instalasaun passaporte eletróniku ba paíz sira hamutuk 10, tuir kontratu ne’ebé Governu halo ona ho kompañia responsável.

Sistema foun no produsaun passaporte ne’e ho kapasidade produsaun bót no lalais, bele ona halo atendimentu benefisiáriu sira liu ema 100, bele to’o ema 200 iha loron-ida hodi hetan passaporte.

Iha serimónia lansamentu passaporte eletróniku, marka mós produsaun no emisaun ba passaporte eletróniku, espesialmente reprezentante hosi órgaun soberania Estadu, membru VI Governu, Vetaranus, servisu nain mídia no sosiedade sívil.

Partisipa iha lansamentu passaporte eletróniku mak; membru VI Governu Konstituisionál, Membru Parlamentu Nasionál, Tribunál Rekursu, Prokuradora Repúblika, Komisaun Funsaun Públiku, Komisaun Anti Korrupsaun, Veteranus no eis titulares sira, Embaixadór sira iha Timor-Leste, diretores iha ámbitu Ministériu Justisa, mídia nasionál sira, autoridades lokál, sosiedade sívil no seluk-seluk tán.

Maria de Lourdes Xavier Lin
Media Oficer
Gabinete Ministru Justisa