MINISTRU JUSTISA APREZENTA RELATÓRIU SITUASAUN LABARIK TIMOR-LESTE BA IHA KOMITÉ CRC IHA JENEBRA

JENEBRA, SUIÇA - Sexta-Feira, loron 25 fulan-Setembru 2015, S.E. Ministru Justisa Ivo Valente hamutuk ho S.E. Vise-Ministra Edukasaun, Embaixadór Timor-Leste iha Jenebra Sr. Marciano da Silva no Komisária Direitu Labarik Sra. Maria Barreto aprezenta relatóriu Direitu Labarik Timor-Leste ba membru Komité Direitu Labarik (CRC) ne’ebé prezide hosi Sr. Benyam Dawit Meymur iha Edifísiu Palais Wilson Jenebra, Suiça.

Aprezentasaun relatóriu ho metódu diálogu Interativu entre delegasaun Timor-Leste ne’ebé xéfia hosi Ministru Justisa ho membru Komité CRC nian ne’e hahú hosi tuku 10:00 dadersan to’o tuku 18:00 lorokraik, oras Jenebra nian.

Iha Abertura ba aprezentasaun no dialógu Interativu ne’e, hahú ho diskursu no Ministru Justisa nian ne’ebé mak sai hanesan mós aprezentasaun relatóriu situasaun labarik nian iha Timor-Leste.

Ministru Justisa, Ivo Valente iha ninia aprezentasaun hateten, “Timor-Leste sai Estadu Soberanu dezde tinan 2002, no durante independénsia Timor-Leste ratifika ona maioria tratadus internasionál direitus umanus nian, inklui Konvensaun Internasionál ba Direitu Labarik, tanba-ne’e, Estadu Timor-Leste iha ona kompromisu bo’ot atu defende, promove no realiza valor no prinsípiu sira ne’ebé mak konsagra iha konvensaun internasionál sira.

Depois adosaun, primeiru relatóriu periódiku, Timor-Leste estabelese ona instrumentu jurídiku sira no implementa ona balun, sai hanesan parte ba reforma kuadru jurídiku, kontribui ba hadiak no mundansa ba protesaun direitu labarik nian, mudansa balun ba kódigu penál, kódigu sivíl, Lei Baze ba Edukasaun, Lei Kontra Violénsia Domestika, Lei Traballu no mós Rejime Ezekusaun Pena nian.”

Lei Timor-Leste Baze ba Edukasaun garante katak, edukasaun ne’e universal, obrigatóriu no gratuitu ba labarik sira-hotu. Nune’e mós, Planu Estratéjiku Nasionál Edukasaun no Planu Asaun Annual Ministériu Edukasaun nian, katak, edukasaun ne’e ba ema hotu-hotu, laiha diskriminasaun ho objetivu mak hadia equilíbriu iha eskola sira, hateten Ministru Justisa iha ninia aprezentasaun ba membru Komité CRC.

Ministru Justisa hatutan, Ministériu Saúde mós dezenvolve ona Planu Estratéjiku ba periódu 2011-2030, ne’ebé mak define protesaun ba labarik sai hanesan prioridade. Prinsípiu ne’ebé mak hadia interese labarik nian iha programa no atividade hotu-hotu. Programa no aktividade hotu-hotu mak hanesan; Sarampu Nasionál, Rubela, no kampaña Póliu Imunizasaun nian.

Atu reflete kompromissu Estadu ba kriasaun instituisaun Estadu hodi tau-matan ba direitu labarik nian, Governu hari’i no iha ona organizassaun mak hanesan Komisaun Nasionál ba Direitu Labarik (KDL) no iha fulan-Maiu tinan 2014, Governu aprova ona hodi tranfere KDL hosi autoridade administrativa Ministériu Justisa nian ba iha Ministru Estadu Koordenadór Assuntus Sosiais no Ministru Edukasaun. Liu hosi progresu hirak ne’e, Timor-Leste buka nafatin maneira no meius oioin hodi hadia implementasaun direitu labarik nian iha ami-nia nasaun.

Iha dialógu interativu ne’ebé maka prezide hosi Presidente Komité CRC, fó mós oportunidade ba membru Komité hotu-hotu hodi husu perguntas no esklaresimentu klean ba membru delegasaun Timor-Leste nian, perguntas hato’o uluk ba Xéfi Delegasaun em termus polítiku no hetan responde hosi Ministru Justisa no Vise-Ministra Edukasaun, Komisária Direitu Labarik no Embaixadór Timor-Leste iha Jenebra; enkuantu iha área tékniku nian, Xéfi Delegasaun fó oportunidade ba delegadu sira hotu-hotu hodi responde.

Partisipa iha aprezentasaun relatóriu direitu labarik nian mak; Vise-Ministra Edukasaun Dra. Dulce de Jesus Soares, Embaixadór Timor-Leste iha Jenebra Dr. Marciano da Silva, Diretór Nasionál Diresaun Nasionál Direitus Umanus no Sidadania (DNDHC) Ministériu Justisa Dr. Celito Cardoso, Komisária Direitu Labarik Dra. Maria Barreto, Diretora MSS Dra. Antonia Carmen da Cruz, reprezentante hosi MNEC, Ministériu Defeza, SEPFOPE, Ministériu Saúde, Assessores sira no mós membru Komité Nasões Unidas Direitu Labarik nian.

Solange Pires



Korespondénte Gabinete Ministru Justisa



Ministériu Justisa