VIII GOVERNU KONSTITUSIONAL LANSA ONA BA PUBLIKU “SERTIFIKADU TITULU NAI BA RAI” IHA REJIAUN ADMINISTRATIVU ESPESIAL OE-CUSSE-AMBENO NO ABAN IHA MUNISÍPIU 12 SELUK

Sidadaun hirak ne'ebé simu Sertifikadu Titlu Nain ba Rai” no simu sertifikadu sidadania nu'udar sidadaun Timoroan, hasai foto hamutuk ho Primeiru Ministru, Jeneral Taur Matan Ruak, Ministru Justisa, Dr. Tiago Amaral Sarmento, Ministru Asuntu Parlamentar no Komunikasaun Sosial e Sekretariu Estadu Terras e Propriedades, Eldino dos Santos Rodrigues, Otel, Oe-Upu, RAEOA, Domingu (27/11).

Dili, MJ: Iha Domingu, 27 Novembru 2022, Estadu no Governu Timor-Leste, liuhusi Ministériu Justisa marka tan istoria ba Timor-Leste, istoria ne’ebé ema hotu hein no mehi atu hetan. Kuaze tinan atus lima (500) okupasaun Portuguésa no tinan 24 okupasaun Indonezia Timoroan sira laiha sertifikadu no lai sai nain ba sira nia rain rasik.

Hafoin Timor-Leste restaura ninia independensia no tama ba Tinan 20, ikus mai VIII Governu Konstitusional, liuhusi Primeiru Ministru, Jeneral Taur Matan Ruak no Ministru Justisa lansa ona ba Publiku “Sertifikadu Titlu Nain ba Rai” ba sidadaun sira, iha Rejiaun Administrativu Espesial Oecusse-Ambeno no mós iha Munisípiu 12 sira seluk iha 28 Novembru aban.

Iha faze lansamentu ne’ebé realiza iha ambitu selebrasaun Loron Proklamasaun Independensia ba 47 anos Proklamasaun Independensia ne'e, Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak, Ministru Justisa, Dr. Tiago Amaral Sarmento no Sekretariu Estadu Terras no Propriedades Eldino dos Santos Rodrigues atribui uluk "Sertifikadu Nain ba Rai / Certidão do Direito de Propriedade ou Sertifikat Hak Milik," ba sidadaun nain neen (6) husi Rejiaun Administrativu Espesial Oecusse- Ambeno.

Ministru Justisa, Dr. Tiago Amaral Sarmento entrega “Sertifikadu Titlu nain ba Rai” ba sidadaun ho naran Sr. Domingos Meni husi Rejiaun Administrativu Espesial Oecusse-Ambeno, iha Otel Oe-Upu, RAEOA, Domingu (27/11).

Simultaniamente Governu liuhusi alta entidade sira atribui mós iha munisípiu 12 seluk, iha loron 28 Novembru iha ambitu Komemorasaun Loron Proklamasaun Independensia ba dala 47, ba sidadaun/ benefisiariu 33 seluk.

Antes neé ba media sira Ministru Justisa, Dr. Tiago Amaral Sarmento esplika katak ho atrbibuisaun Sertifikadu Nain ba Rai ne’e katak :

  1. Bainhira ita iha ona "Sertifikadu Nain ba Rai / Certidão do Direito de Propriedade ou Sertifikat Hak Milik,” atu asegura ka fó seguransa ba sidadaun sira nia direitu ba Rai (prevene ema seluk hadau nain lolos nia rai);
  2. Bainhira ita iha ona "Sertifikadu Nain ba Rai / Certidão do Direito de Propriedade ou Sertifikat Hak Milik,” bele Fasilita sidadaun sira atu asesu ba kreditu iha Banku sira;
  3. Ho "Sertifikadu Nain ba Rai / Certidão do Direito de Propriedade ou Sertifikat Hak Milik,” hamenus disputa Rai tanba baliza klaru ona iha terrenu no informasaun lolos kona-ba nain ba rai rejistadu iha baze dadus Kadastral;
  4. Ho Sertifikadu Nain ba Rai / Certidão do Direito de Propriedade ou Sertifikat Hak Milik, bele “Prevene Fraude” iha Prosesu Faan no Sosa Rai ka fasilita prosesu faan no sosa rai tuir dalan legal;
  5. Ho Sertifikadu Nain ba Rai / Certidão do Direito de Propriedade ou Sertifikat Hak Milik, ida ne’e, bele fó value added (nilai tambah) iha prosesu faan no sosa Rai (ezemplu iha legalidade nune’e folin rai sei a’as liu kompara ho rai ne’ebé la iha Certidão do Direito de Propriedade).
  6. Ho Sertifikadu Nain ba Rai / Certidão do Direito de Propriedade ou Sertifikat Hak Milik,” Sidadaun sira bele halo kontratu ho setor privadu sira ou investedor sira ho seguransa ne’ebé diak liu kona-ba sira nia direito ba rai.

Primeiru Vise Parlamentu Nasionál, Angelina Sarmento entrega “Sertifikadu Titlu Nain ba Rai” ba sidadaun feto ida husi Rejiau Administrativu Espesial Oecusse-Ambeno, iha Otel Oe-Upu, RAEOA, Domingu (27/11).

Ministériu Justisa hili Rejiaun Administrativu Espesial Oecusse-Ambeno (RAEOA), hodi halo lansamentu atribuisaun “Sertifikadu Nain ba Rai” ho razaun katak, OE-CUSSE mak hanesan odamatan boot Timor-Leste nian ba Mundu.

Iha faze inisiu ne’e Governu liuhusi Ministériu Justisa atribui ba sidadaun ne’ebé okupa uma Kbiit Laek no Veteranu 24 Anos ne’ebé okupa uma ne’ebé Governu fó hamutuk nain 6 husi RAEOA, no simultaniamente Governu mós atribui ba sidadaun nain 33 seluk iha munisípiu 12 iha loron 28 Novembru iha ambitu Komemorasaun Loron Proklamasaun Independensia ba dala 47.

Sekretariu Estadu Terras e Propriedades, Eldino dos Santos Rodrigues Sarmento entrega sertifikadu titlu nain ba rai ba sidadaun ida husi Rejiau Administrativu Espesial Oecusse-Ambeno iha Otel, Oe-Upu, RAEOA, Domingu (27/11).

Total benefisiariu ne’ebé sei simu “Sertifikadu Nain ba Rai” hamutuk ema nain 39 iha teritoriu Timor laran tomak ho detallu hanesan tuir mai; (Aileu: nain 2, Ainaro: nain 2, Baucau: nain 2, Bobonaro: nain 3 Covalima: nain 3, Dili: nain 7, Ermera: nain 3, Lautem: nain 4, Liquica: nain 3; Manatuto: nain 1; Manufahi: nain 2, RAEOA: nain 6 no Viquque: nain 1), Husi numeru 39 ne’e, UKL 33 no rai husi Uma Veteranu hamutuk nain 6.

Juíz Administrador husi RAEOA entrega “Sertifikadu Titlu Nain ba Rai” ba sidadaun mane ho naran S. Gabriel Bano ne’ebé nu’udar mós benefisiariu husi Projeitu UKL iha Rejiaun Administartivu Espesial Oecusse-Ambeno, iha Otel Oe- Upu, RAEOA, Domingu (27/11).

Progresu no preparasaun ba atribuisaun “Sertifikadu Titlu Nain ba Rai” hahu kedas iha fulan-Febreiru 2022 ho promulgasaun Kodigu Rejistu Predial no Promulgasaun dekretu-lei Informasaun Kadastral husi Prezidente Republika iha fulan Agostu 2022, fulan hirak liuba.

Iha faze tuir mai Ministériu Justisa mós planu sei atribui tan sertifikadu titlu nain ba Rai iha Ambitu loron Restaurasaun Independensia iha Ambitu Selebrasaun Loron restaurasaun Independensia 20 Maiu 2023 mai no iha loron Veteranu.

Deputada Domingas entrega sertifikadu Titlu Nain ba Rai ba sidadaun feto ida husi Rejiaun Espesial Oecusse- Ambeno iha Otel Oe-Upu, RAEOA, Domingu (27/11).

Ministériu Justisa mós sei halo relevantamentu ba Rai hirak ne’ebé hetan ona levantamentu husi SNC no laiha problema ka disputa ruma hodi kontinua atribui Sertifikadu Titlu Nain ba Rai ba sidadaun sira iha futuru.

Seremonia lansamentu ne’e realiaza ho apoiu mós husi Prezidente Autoridade Rejiaun Espesial Oecusse-Ambeno (RAEOA), Arsenio Bano, Ministériu Administrasaun Estatal no Ministériu Asuntu Kombatente Libertasaun Nasionál (MACLN) inklui autoridade lokál sira iha RAEOA.

Primeiru Ministru, Jeneral Taur Matan Ruak hato’o ninia intervensaun iha lansamentu “Atribuisaun Sertifikadu Titlu Nain ba Rai” iha Otel Oe-Upu, Rejiaun Administrativu Espesial Oecusse- Ambeno, Domingu (27/11).

Ministériu Justisa halo atribuisaun ba Sertifikadu Titu Nain ba Rai ne’e bazeia ba baze legal sira kona-ba administrasaun rai nian maka hanesan:

  • Lei rai numeru 13/2017: Regime Especial para a Definição da Titularidade dos Bens Imóveis.
  • Dekret-Lei numeru 14/2022 : O Código do Registo Predial
  • Dekret-Lei numeru 65/2022 : Informação cadastral predial
  • Diploma Ministerial o Modelo Certidão do Direito de Propriedade publika iha loron 9 Novembru 2022;
  • Diploma Ministerial Número Único de Identificação do Prédio publika iha loron 9 Novembru 2022;
  • Diploma Ministerial a Certidão de Registo Predial publika iha loron 9 Novembru 2022;
  • Diploma Ministerial o Modelo dos Impressos do Registo Predial publika iha loron 9 Novembru 2022;

Iha loron 9, fulan Setembru 2022 Sua. Excelência Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak diretamente fó orientasoens ba tekniku DGTP kona-ba atribuisaun Certidão do Direito de Propriedade (Titulu Nain ba Rai).

Primeiru Ministru Jeneral Taur Matan Ruak no Ministru Justisa Dr. Tiago Amaral Sarmento buti butaun lansamentu ba “Atribuisaun Sertifikadu Titlu Nain ba Rai” iha Otel, Oe-Upo Rejiaun Administraritva Espesial Oecusse-Ambeno, Domingu (27/11) .

Ho ida ne’e, hahu husi 26 Setembru to’o 11 Outubru ekipa tekniku halo kedan levantamentu terrenu ka rekonstrusaun baliza iha Munisípiu Aileu, Ainaro, Covalima, Manufahi, Manatuto, Baucau, Viqueque, Lautem, Liquisa, Ermera, Bobonaro no RAEOA no iha loron 17 to’o 27 Outubro 2022 ekipa kontinua halo levantamentu terrenu ka rekonstrusaun baliza iha Munisípiu Dili;

  • Depois de atividade iha terrenu, ekipa halo prosesamentu, analiza no verifika dadus iha loron 28 Outubro to’o 9 Novembru 2022;
  • Iha loron 16 Novembru 2022 Publika ona Diploma Homologasaun no agora dadaun sei finaliza hela prosesu imprimi certidão do direito de propriedade.
  • No ikusliu iha 18 Novembru 2022 Ministru Justisa ho dirijentes hotu Ministériu Justisa nian ho prezensa mós husi media nasionál hotu halo ona konferensia imprensa hodi informa ba publiku kona-ba planu lansamentu Atribuisaun Sertifikadu Titlu Nain ba Rai Iha RAEOA.

”Hanesan Ministru Justisa hodi Ministériu Justisa nia naran hakarak agradese ba Nai Primeiru Ministru nia apoiu no ba Ministériu Administrasaun Estatal, Ministériu Asuntu Kombatente Libertasaun Nasionál, Ministériu Petrolium e Minerais no parte hotu ne'ebé apoiu ona servisu ida ne'e nune'e bele implementa atribuisaun Sertifikadu Titlu Nain ba Rai ohin.”

Partisipa mós iha eventu importante refere mak Vise Prezidente PN, Deputadu Angelina Sarmento no membru komisaun E, A no C, Ministru Asuntus Parlamentar no Komunikasaun Sosial, Francisco Jeronimo, komandante Polisia RAEOA, membru Dewan Perwakilan Rakyat Daerah (DPRD) husi Belu Nusa Tengara Timur - Indonezia, parte tribunal RAEOA, Defensoria Publiku Jeral RAEOA, Komunidade sira nomós konvidadus hotu.

27Novembru 2022
#Media_Gabinete_MJ