Atividades Vise Ministru Justisa Iha kapital Brasilia

Cidade de Brasilia, 08.07.2013, Vise MJ Ivo Valente, akompanha husi Defensor Publico-Geral Timor-Leste Dr.Sergio Hornai, noo Embaixador Timor – Leste iha Brasil Dr.Dominggos Sousa, halao visita especial ida ba Capes (agencia nebe fo apoio ba Timor-Leste, atu kapasita Ema iha aspecto Lingua Portuguesa) agencia ida ne, suporta mos Ministeriu Edukasaun Timor - leste nian, atu forma professores.Iha visita ne, Vise Ministru Justisa, husu possibilidade atu CAPES bele mos fo tulun Sektor Justisa TL nian, hodi hare formador ba Lingua Portugues nebe iha kapasidade, kbiit iha Lingua Portugues Juridiku hodi hanorin mos iha Centro Formasaun Juridika Timor- Leste nian, Presidente CAPES, akresenta katak, iha possibilidade atu fo professores balun nebe iha Timor-Leste ona, oinsa hare koordenasaun entre sektor Justisa no Edukasaun atu konkretiza plano ne iha TL.
Possibilidade seluk mak, wainhira Timor-Leste haruka Defensor Publico Estagiaros ka Funsionarius MJ nian, hanesan oficial Justisa ba Brasil, bele mos hetan apoiu ruma husi CAPES atu fasilita formasaun língua Portugues iha Instituisaun sira iha Brasil. Hatan ba ida nee, CAPES responde katak, liman nakloke ba Timor-Leste, sira sei simu ho hanoin katak Timor-Leste nudar nasaun CPLP, iha futuro no prosperiedade diak ba Povu TL.

Iha tuku 16:00 oras Brasil nian, Vise MJ Ivo Valente ho kometiva halao visita ba Tribunal Justisa Federal (TJF), Distritu Federal Brasilia nian, diskuti liu – liu konaba koperasaun justisa TL ho Brasil nian. Sira mos akresenta servisu iha area justisa nian durante ne sira halao iha Brasil e mos kaso nebe hanesan Krimi, Violensia iha Brasil ba halo julgamentu .

Vise MJ mos explika sistema Justica iha Timor-Leste, irarkia tribunais, sistema governasaun bazeia ba Konstituisaun RDTL, separasaun poderes, entre Presidente da Republica, Parlamento Nasional, Legilativu, Governu, Ezekutivo noo Judicativo,ka Tribunais, servisu julgamentu nebe halao iha Timor – Leste no área assesu ba Justisa nebe foin iha Trinuais iha distrito 4, palnu habelar delegasaun Defensoria Publica ba Distritu seluk, no informa katak, Timor-Leste iha Planu Estrategico Desenvolvimento Nasional ida nebe Integrado, ho visaun naruk, atu hetan bem estar ba povo Timor–Leste. Konstrusaun Estado nebe orientado ka foka ba assunto boot rua, hanesan Rekursus humanos no Infrastructura paiz nian.

Delegasaun Timor–Leste kompostu husi, secretaria embaixada Timor – Leste iha brasil Dr. Claudia Pereira Soares, secretaria VMJ Solange Pires. Visita Vise MJ Ivo Valente ho nian ekipa remata ho troka lembransa entre Institusaun rua, nebe sai mos hanesan simblu ba hametin laxu amizade ba nasaun rua.

Iha Segunda-feira loron, 8 de Julho de 2013, tuku 10:00 dader oras brasil, Vise Ministru Justisa Ivo Valente hamutuk Defensoria - Publika Dr. Sergio Hornai, Embaixador Timor–Leste Dr. Domingos Sousa, halo sorumutu ho Ministru Chefe da Advocacias da Uniao (AGU), Dr. Luis Lucena Adams, halo diskusaun iha ambiente amigável entre pessoal ulun paiz rua ne. Antes assina Memorandum de Entendimento explika katak, Timor-Leste ho Brasil, nudar maun-alin, sei tulun malu atu hadia sektor Justisa Timor- leste, fo forma oin-oin, liu-liu kapasitasaun ba rekursus humanos TL nian, hafoin assina MoU entre Vice Ministru ho Ministru Advocacias Geral Uniao, VMJ agradese no apresia tebes, Governantes Brasileiro nia atensaun no apoius sira ba TL.

Iha oras 11.30, Delegasaun nebe lidera husi VMJ, halao enkontru ho Dr. Afonso Prado iha defensoria publika união (DPU) hodi diskuti konaba servisu nebe atu ba halao iha Timor – Leste nomos, intercambio ba paiz amigo Brasil. Vise MJ akresenta ba Dr. Afonso Prado katak parte sira nebe halao visita kooperasaun ne importante tebes ba TL.

Visita Ba Nucleo de Exeecução Penal
Oras 14:00, ( 08.07.2013) Vise MJ halo visita ba administrasaun Nucleo de Execução Penal, hodi hare besik sistema no administrasaun penal nebe halo iha Brasil. Dr. Leonardo Melo Moreira, explika lalaok servisu no regista krimi nebe tama, administrasaun ba prisão iha Brasil ne. Diskusaun ne durante oras 1, halao ho Defensores públicos Brasilia nian, hare oinsa atendimentu nebe fo ba kliente sira nebe halao hela penal prisão, ho sistema abertu, semi abertu, observasaun nee, interessante tebes ba Defensor Publico Geral, hodi hare no buka hatene, oinsa mecanismo de servisu ba ezekusaun de penas, foti mos dokumentos balun hodi halo komparasaun ho servisus defensoria publica Timor - Leste nian.

Loraik, 08.07.2013 tuku 18:00, Vise MJ ba sorumutu ho Ministru Secretario Nasional de Justisa konaba implementasaun lei nebe iha ona TL, diskusaun halao nakonu ho amizade entre nasaun rua, nomos koalia konaba Istoria rekonsiliasaun nebe halao iha Brasil, nune mos VMJ no Embaxador Timor-Leste explika ituan konaba rekonsiliasaun nebe Timor oan sira halao, oinsa Timor Oan sira hametin unidade nasional após de konflito naruk. Ohin loron Timor oan sira, hamutuk hare nia futuro, unidade ba konstrusaun nasaun foun iha Seklu 21.

Vizita ne termina ho Jantar nebe halao iha Rezidencia Embaxador TL nian iha Brasilia, Jantar nebe oferese husi Sr. Embaxador ho nia Senhora, iha sentimentu klean nudar família boot timor oan, hodi fahe experiência barak konaba istoria membru delegasaun ida - idak, jantar termina iha tuku 21.30 oras Brasilia. Nune VMJ hamutuk ho delegasaun husu obrigado ba Embaxador ho nia kaben, no segunda Sekretaria Embaxada TL Dr. Claudia Pereira Soares ba sira nia kontribuisaun no apoiu tomak durante estadia iha Brasilia. Iha dia 09.07.2013, Delegasaun fila hikas ba Timor-Leste.

Honorio dos Santos
Gabinete Vise Ministru Justisa
Media Officer