SETP hala’o debate públiku ho estdutante Iha Baucau

BAUCAU-Sekretáriu Estadu Terras Propriedade (SETP) Jaime Xavier Lopes, iha loron 18 fulan-Outubro, 2013 foin lalais ne’e hala’o debate públiku kona-ba lei rai ho estudante sira hosi eskola sekundaria no estudante sira hosi universitáriu iha Distritu Baucau.

Durante debate SETP husu ba estudante sira atu bele rona didi’ak hodi bele fahe mós informasaun ba iha inan-aman no familia sira iha uma.
“Ita hotu hatene katak, problema rai hanesan problema ne’ebé sensetivu la halimar, tanba buat hotu ita halo iha rai nia leten, tantu uma no buat sira seluk, ho ida ne’e husu ba idaidak atu hases-an hosi problema leiu-liu problema rai.” Tenki Jaime.

Eis diretór hosi Diresaun Nasionál Terras Propriedade no Servisu Cadastrais (DNTPSC) ne’e salienta mós, iha konstituisaun RDTL artigu 54 hateten, soin metin ba propriedade privadu no lei No. 1/2003 nian ko’alia kona-ba rai no propriedade sira ne’ebé maka estadu portugés no estadu Indonesia hosik hela estadu Timór-Leste maka administra.

Iha debate ne’ebé lidera hosi ONG Search for Common Ground Jaime no ONG Forum Tau Matan ne’e Jaime hateten, lei ne’e mosu atu regula ema nia hahalok, maibé Konstituisaun RDTL di’ak liu konstituisaun Indonezia nian, tanba konstituisaun RDTL iha artigu ida ne’ebé hakerek kona-ba sidadaun hotu nia direitu kona-ba rai pedasuk ida no indonezia nian liu-liu iha artigu 33 alinea 3 hateten rai be no kalohan estadu maka kontrola.

Nia mós hateten, lei ne’e iha tanba atu bele antisipa buat ruma ne’ebé maka sei mosu iha futuru, liu-liu problema kona-ba rai.

Nune’e iha mós dekretu lei no. 19/2004 ne’ebé ko’alia kona-ba oinsa atu halo rekerementu ba estadu hodi bele regulariza fatin ne’ebé nia hela atu bele sai legál.

Nune’e iha mós dekretu lei no. 12/2005 ne’ebé fó dalan ba sidadaun hotu hodi bele halo rejistu ba ema ne’ebé halo kontratu kona-ba rai privadu ho privadu, inklui mós hodi uza lei ne’e hodi rezolve problema liu hosi mediasaun.

Iha debate ne’ebé hetan mós partisipasaun hosi Xefi departementu Disputa de Terras, Rodrigue Mendonça, no estudante inklui mós membru hosi ONG sira ne’e SETP hateten, to’o oras ne’e seidauk iha lei ida ne’ebé ko’alia kona-ba reforma agraria, tanba ne’e antes iha reforma agrarian tenki iha lai lei ruma.

Iha biban ne’e Francisco Barela kestiona mós kona-bá reforma agraria, tanba tuir nia, timór-leste hetan ona liberdade maibé nia povu sira sei terus nafatin tanba seidauk halo reforma ba agraria.

Ananias Babo Horta

Media Officer SETP