SETP Hala’o Lansamentu Entrga Sertifikadu Rai Iha Viqueque

SEKRETÁRIU Estadu Terras Propriedade SETP liu hosi ninia Xefeh Gabinete, ho Diretor Nasional DNTPSC, iha loron 3 fulan- Janeiru 2014 hala’o lansamentu enrega sertifikadu rejistu rai nian ba komunidade sira iha distritu Viqueque.

Antes entrega sertifikadu ba komunidade sira Xefe Gabinete SETP, Mariano Barreto hanesan reprezentante SETP hateten, kestaun rai importante tebes tanba hanesan sustentablidade ba iha povu no nasaun ida ne’e nian.

Tanba ne’e Ministériu Justisa liuhosi Terras Propriedade hodi hatama ba iha prosesu levantamentu dadus kadastrais nian.

“Prosesu ne’ebé maka hala’o levantamentu kadastrál iha fatin hotu hodi determina parsela ida-idak nian, ho nune’e husu ba komunidade sira atu labele fa’an rai, tanba fa’an rai hanesan fa’an más ita nia future,” dehan Mariano.

Nia mós husu ba diretór sira atu iha planu hodi bele halo senseblizasaun ba komuidade sira nune’e bele hamenus konflitu rai entre komunidade sira.

Iha lanesamentu entrega sertifikadu ne’ebé hetan partisipasaun hosi Administradór distritu vikeke inklui Administradór Sub-distritu ho autoridade lokál sira hanesan Xefe suku no Xefe Aldeia inklui mós komunidade sira ne’e, Diretór Nasionál Terras Propriedade no Servisu Kadastrais (DNTPSC), Romao Guterres hateten, Viqueque hanesan prosesu levantamentu dadus kadastrál ne’ebé ikus liu hodi distritu sira seluk.

Diretór ne’e hato’o mós agradesementu komunidade sira iha distritu Viqueque tanba levantamentu ne’e la hanesan ho distritu sira seluk, distritu sira seluk uza deit sistema neebe maka ARD nian maibe iha vikeke uza mos sistema neebe maka funsionariu sira iha.

“Hanesan timoroan tenki kontenti ho sertifikadu rejistu ne’ebé maka iha, maibé ne’e la’ós sertifikadu tanba ita nia lei seidauk iha, maibe sertifikadu ne’ebé maka Ita-boot sira iha ne’e estadu rekoinese ona,” dehan Romão.

Diretór ne’e hato’o mós ninia agradesementu ba iha autoridade lokal siara inklui seguransa hanesan instituisaun PNTL sira, tanba ho kolaborasaun ema hotu nian ne’e maka ohin loron programa ne’e bele realiza.

Iha biban ne’e Diretór Teras Propriedade Distritu Viqueque Apolinario Ximenes hato’o mós ninia reltoriu atividade durante prosesu levantamentu dadus kadastrál nian katak, programa levantamentu kadastrál sistematiku nain ba rai iha distritu Viqueque hahuu hosi loron 29 fulan-Agostu 2011 to’o loron 31 fulan-Dezembru 2013 maka hanesan Sub Distritu Viqueque Vila iha Area Kolesaun (AK) 15, ne’ebé halo ona levantamentu dadus AK 3 ho nia parsela 259 no ne’ebé maka konsidera hanesan klaim iha AK 335.

Iha distritu Viquque tuir Apoinario, halo ona publikasuan mapa ba AK 1 ho ninia totál parsela iha 145 no klaim iha 184, sei iha prosesu AK rua ne’ebé ho nia totál parsela 115 no klaim 135.

Diretór DTPSC ne’e informa mós, iha vikeke liu-liu ba parsela sira ne’ebé maka ekipa tekniku sira halo ona levantamentu dadus kadastral sistematiku ne’e hetan disputa 47 ho kategoria rai privadu parsela 29 no rai estado 18.

Apolinario hateten, atribuisaun sertifikadu rejistu rai maka hanesan rai privadu iha deklarante sira na’in 60 no rai estadu ne’ebé la disputa iha deklarante nain 29 maka hetan sertifikadu, rai privadu ne’ebé la identifika nudár nasionál tanba reprezenta hosi ema seluk no iha tempu públikasaun mapa mai halo mudansa iha deklarante nain 8.

Tuir Administradór Distritu Viqueque Susesu ne’ebé maka terras propriedade halo liu hosi prosesu naruk ida, maske nune’e ikus mai bele halo lansamentu entrega sertifikadu rejistu nain ba rai ba komunidade sira iha Viqueque.

Sertifikadu ne’e tuir Administradór atu bele hela hanesan na’in loloos ba iha fatin ne’ebé maka sira hela, ho ida ne’e husu atu kaer idaidak nia dokomentu ba fatin sira ne’ebé maka hela.

Bainhira iha sertifikadu tuir Administradór, ne’e loos ona maibé ema hotu hein atu labele mosu problema ruma iha loron ikus, husu ba Terras Propriedade hodi bele hala’o nafatin to’o ema hotu bele hetan direitu ba rai, tanba ema hotu iha direitu ba rai pedasuk ida.*

Ananias Babo Horta
Media Officer SETP