Senseblizasaun iha Balibar; Komunidade Prekupa Ho Sira Ne’ebé Hela Besik Estrada

BALIBAR-Sekretáriu Estadu Terras Propriedade (SETP) Jaime Xavier Lopes iha loron 30 fulan-Juñu 2014 foin lalais ne’e ba halo senseblizasaun ba komunidade sira iha Suku Balibar Sub Distritu Vera Crus Distritu Dili hodi ko’alia kona-ba artigu 54 konstitiusaun RDTL no Lei Nú. 1/2003.

Iha senseblizasaun ne’ebé lidera hosi SETP inklui mós Diretór Terras Propriedade Distritu Dili no Administradór Sub-Distritu Vera Cruz ne’e komunidade sira prekupa liu kona-ba sira ne’ebé halo uma besik liu iha Estrada ninin.

Hanesan komunidade, Agustinho Saldanha Fernandes hateten, rai estadu nian sei fila ba estadu, agora komunidade barak maka halo uma iha rai estadu nian, bainhira estadu presiza sei iha indeminizasaun ka lae, nune’e mós ba komunidade sira ne’ebé la rona estadu hodi halo uma besik Estrada, ne’e sei iha kompenizasaun ruma ba sira ka lae.

Hatan ba prekupasaun komunidade nian ne’e SETP husu ba komunidade sira labele halo uma besik liu estrada nune’e labele inpede estadu hodi haluan Estrada.

Nia mós hateten, komunidade sira ne’ebé maka hela besik Estrada la tuir ninia espasu, bele tau peregu ba nia aan rasik, tanba dezastre nia mosu depenti la hein oras ka la hein loron.

Durante senseblizasaun SETP esplika mós kona-ba Artigu 54 Konstituisaun RDTL nian ne’ebé hateten sidadaun hotu-hotu iha direitu ba rai pedasuk ida, hodi esplika mós kona-ba lei Nú. 1/2003, dekretu lei Nú. 19/2004 no lei Nú.12/2005.

Iha lei Nú. 1/2003 ko’alia kona-ba Rai, uma no sasan sira ne’ebé estadu portugés no Estadu Indonesia inklui mós nia komunidade sira hosik hela estadu Timór-Leste Maka administra.

Nia mós hateten, iha dekretu lei Nú.19/2004 nian ko’alia kona-ba ema sira ne’ebé maka uza sasan abandonadu estadu nian, dekretu lei ne’e fó dalan ba ema ne’ebé okupa hodi bele halo kontratu arrendamentu ho estadu, nune’e ema sira ne’e hatama rekerementu ba iha Terras Propriedade Distritu, hodi bele legaliza sira nai okupasaun.

Jaime hateten, iha lei Nú. 12/2005 nian hodi ko’alia kona-ba aluga rai entre privadu ho privadu tenki ba rezistu iha terras propriedade hodi bele legaliza sira nia arrendamentu, no lei ne’e mós ko’alia kona-ba mediasaun.

Iha fatin hanesan Xefe Suku Balibar Domingos Verdial hateten, rai estadu fila ba estadu, rai ne’ebé estadu Indonesia okupa obrigatóriu hodi loke edifisiu estadu nian, estadu TL iha hanoin ba rai nain sira ka lae.*

Ananias Babo Horta
Media Officer SETP