S.E MINISTRO DA JUSTICA PARTISIPA DIALOG POLITIKA ENTRE UNIÃO EUROPEIA HO TIMOR LESTE IHA BRUXELAS- BELGIUM

Eventu espesial ida ba Timor Leste tamba uniaun europeia konvida Timor Leste hodi partisipa Dialog Politika Entre Timor Leste no União Europeia ne’ebe halao iha Bruxelas hahu husi dia 15-17 Outobro 2014.

Delegasaun husi Timor Leste Chefia husi Ministru dos Negocio Estrangeiros no Cooperasaun (MNEC), Ministru da Justica (MJ), Deputado David Dias Ximenes, Presidente Komisaun B Paralmento Nasional, Embasdor Timor Leste ba Bruxelas, Sr. Nelson Santos inklui mos ekipa teknika mak hanesan; Joao Camara, Director Geral ba Asia no Pasifica, Madalena Filipe, Secretario Primeiro Embasada Timor Leste iha Bruxelas, Francisco Vital Hornai, Director Legal MNEC, Celito Cardoso, Director DNDDHC-MJ, Martinho da C Lopes, Pontu Fokal ba união europeia husi MNEC.

Husi Membru Komisaun União Europeia, Prof. Dr. Gerhard Sabatil, Director ba Asia Leste, Australia no Pasifiku-(EEAS), Sylvie Tabesse, Embasador união europeia ba Timor Leste, Carmen Ruiz Serrano, Chefi Divizaun ba Pasifiku, Rainer Schierhort, Officiais Relasaun Internasional ba Pasifiku, Nicole Reckinger, Officiais Direitus Humanos no Multilateral Diplomatiku, Thierry Soyez, Geo Kordenador Asia Pasifiku, partisipa mos membru Estadu parte sira mak hanesan Krzytof Bartczak husi Polandia, Luis de Barros, husi Portugal, Samantah Newell, husi Reino Unido.

Dialog Politiku ne’ebe halao iha dia 16 Outobro 2014 iha Parlamentu união europeia liga ba iha assuntus sira mak hanesan; kona ba Lei Rai nian iha Timor Leste, Lei kona ba Media sira nian, kona ba Lei ba iha Ante Korupsaun nian, nomos kona ba Dezentralizsaun nia iha Timor Leste, assuntu hirak nee’e refere mai iha Ministerio da Justica, ho nune S.E. Mnistru da Justica Dionisio Babo Soares, PhD, esplika detailhu ba iha prekupasaun hirak ne’e, katak Timor Leste konsidera ida ne’e tau ona sai prioridade iha Governo nian, ho nune iha ona esforsu lubuk ida mak halo ona no agora hein debate no aprovasaun husi Parlamento kona ba Lei Rai nian, lei ba ba ante korupsaun, Lei ba Media Aprexxernta ona ba iha Presidente da Republika, no Dezentralizasaun iha ona fase preprasaun ba ninia implementasaun.

Iha parte seluk Komisaun união europeia husu mos kona ba Demokrasia, Direitus Humanso nian ne’ebe liga liu ba iha implementasaun Rekomendasaun Revizaun Universal Periodiku, Ratifikasaun no Implementasaun Konvensaun ONU nian, no união europeia mos atualiza kona ba suporta ba iha Dmokrasia nian iha Timor Leste.

Ho nune mos iha dialog ida ne’e koalia mos kona ba Desenvolvimento sustentável e inclusivo em Timor Leste mak hanesan; investimento comércio eo crescimento sustentável; Kooperasaun ho união europeia; Negociasaun foun kona ba Implementasaun iha Timor Leste. Husi prepesktiva ida ne’e S.E. Ministro dos Negocio Estrangeiros Dr. Jose Luis Guterres ho S.E Ministro da Justica Dionisio Babo Soares, PhD, fo vizaun ida ne’ebe klean tebes ba iha Komisaun união europeia kona ba PEDN nomos assuntus seluk ne’ebe liga prekupasaun hirak ne’e Mmebru Governo nain rua ne’e smultaniamente fo resposta ba mmebru união europeia sira katak Timor Leste iha komitmentu nafatin hodi kolabora ho união europeia hodi halo dezenvolvementu iha Timor Leste. Inkuli mos união europeia husu kona ba Integrasaun Rejional nian, kona ba aplikasaun Timor Leste atu sai membru Asia, Forum kona ba Ilha Pasifiku, PALOP no ASEM.

Aleinde ne’e husi dialog politiku ne’e hasai konkluzaun konjuntu ida mak hanesan; kona ba dezenvolvementu Politika no ekonomia iha união europeia no Timor Leste; kona ba vistu atu tama união europeia, Timor Leste iha Direitu livre visa hodi tama união europeia durante loron 90 nia laran; união europeia reforsa nafatin hodi apaio Timor Leste ba iha stabilidade Demokrasia; Timor Leste reafirma no kontinua adesaun ba iha fundamentu no valor prinsipiu direitus humanos, demokrasia no estadu de direitu; união europeia congratula Timor Leste nia komitmentu ba iha implementasaun rekomendasaun Revizaun Universal Periodiku nian; suporta Timor Leste ba esforsu ne’ebe halo ona nudar estadu demokratiku; Timor Leste congratula ba apoio orsamentu €.95 Milliaun hodi fokus ba iha area Governasaun diak, hasae kapasidade Institusional no Sosiedade Civil, dezenvolvementu rural, agricultura no rehabilitasaun estrada no nutrisaun.

Parte rua mos konkorda katak investimentu banku iha Timor Leste hodi aloka orsamentu ba iha investimentu €.4.7 Milliaun; parte rua mos diskute kona ba prsenca Timor Leste iha Regional no Internasional mak hanesan; African Caribbean Pacific (ACP), gropu nasaun ilha kiik sira (SIDS) CPLP, PALOP-TL, PIE, g7+ no ASEAN. Nune mos Timor Leste iha posibilidade sai membru ba iha ASEM Asia-Europe Meeting.

Iha tempu hanesan mos S.E. Ministro da Justica Timor Leste, Dionisio Soares Babo, simu Delegasaun husi Konsuladu husi Alemanha hodi koalia kona ba kooperasaun iha futuru kona ba investimentu ruma iha Timor Leste no sira hakarak hatene lolos konaba lalaok justica no lei sira iha Timor Leste, ho nune emprezario sira husi Alemanha sira bele mai halo investimentu iha Timor Leste

Celito Cardoso
Ekipa Delegasaun