IVO VALENTE APELA BA FUNSIONÁRIU MINISTÉRIU JUSTISA HODI SERVISU HO SENTIDU PROFESSIONALISMU

“Diretór no Xéfi Departementu iha nível nasionál to’o munisípiu sira, hau husu bót no tuku ita-bót sira nia fuan ida-idak, atu fó orientasaun ba imi-nia funsionáriu sira, hadiak imi-nia mekanismu servisu hodi nune’e labele ona atraza hodi submete relatóriu servisu nian. Tanba wainhira relatóriu atraza, sei implika mós ba diresaun seluk nia servisu. Hau hatene no akompaña ho diak tebes ita-bót sira tanba hamutuk ho ita-bót sira kuaze tinan 5 ona, hahu agora, iha tinan 2015, hau sei la-tolera, se-se deit mak atraza tan hodi submete ninia relatóriu, nia sei “pertaruhkan – sakrifika” nia pozisaun, hau sei fihir ema seluk hodi troka.”

Apelu ida ne’e hato’o hosi Ministru Justisa Ivo Valente wainhira hato’o nia-intervensaun ba iha Workshop Aprezentasaun Relatóriu Inspesaun no Auditória hosi Gabinete do Inspecção e Auditoria (GIA) Ministériu Justisa ba loron-daruak nian iha loron Sexta-Feira, 13 Marsu 2015 tuku 11:15 dadersan, iha Sentru Formasaun Jurídika Kaikoli, Dili.

Ivo Vatente esplika kona-ba importansia relatóriu ne’ebé sai sasukat ida hodi hatene tuir dezempeñu funsionáriu públiku ida-idak nian, wainhira ita-bót sira disiplina submete relatóriu mak sei sai hanesan indikadóriu ida hodi sukat mós ita-nia kapasidade atu hakat ba iha munisípiu. Hau hakarak dehan katak, “ho osan $2,000.00 dolares américano atu jere, ita-bót sira sei hasoru dezafiu oioin, imajina tók kuandu sai munisípiu no sei aloka orsamentu liu $2,000 dolares, sei hánusa los?”, lamenta Ministru Justisa wainhira orienta Diretór, Xéfi Departementu no Ofisiais Finansa Repartisoens Munisípiu sira.

“Ita-hotu tenke servisu ho sentidu professionalismu, háburas komitmentu no servisu badinás, hanesan ita-nia Presidente-Repúblika hateten ona katak, ita-hotu tenke hisik kosar. Servisu ho disiplina, tanba núdar funsionáriu públiku iha responsabilidade penál, administrativa no sivíl. Ne’ebé ita-bót sira kuandu servisu la-tuir regras sira, hau sei enkamiña ba Komisaun Funsaun Públiku no instituisaun relevante sira hodi nune’e loke dalan ba investigasaun no foti asaun,” afirma hosi Ministru Justisa Ivo Valente.

Iha oportunidade ne’e mós, Ministru Justisa agradese ba Inspetór-Jeral GIA no Diretór-Jerál Ministériu Justisa ne’ebé halo esforsu maka’as hodi halibur kargu xéfia iha ámbitu Ministériu Justisa hosi nasionál tantu hosi munisípiu sira. Hau deseja mós ba ita-bót sira tanba aprende ona buat barak durante iha loron-rua ne’e, katak Ivo Vatente. Maske nune’e ita-hotu sei hasoru dezafiu oioin, kestaun rekursu umanu no fasilidade hodi apoiu imi-nia servisu, maibe ita sei rezolve buat balun iha 2015, no hau fiar katak konta mós imi-hotu nia tulun, ita bele melhora diak liután ita-nia servisu ba povu no rai doben Timor-Leste.

Entertantu iha fatin hanesan, Defensór Públiku Jerál Sergio Hornai iha ninia intervensaun hateten katak, nia sente impressionadu ho diskusaun loron-rua kona-ba relatóriu inspesaun no auditória GIA nian. “Loron-rua ne’e hatudu mós servisu GIA ne’ebé diak tebes, ita buka identifika lákuna no indecisões atu rezolve no melhora diak liután ita-nia servisu, inklui aprezentasaun GIA nian hatudu katak Defensória Públiku iha lákuna balun, maske mai ho indecisões balun no mós prestasaun lubun ida, maibe ita hala’o ita-nia servisu tenke la’o tuir nafatin kuadru legál Lei Orgániku Ministériu Justisa nian ne’ebé defini klaru ona ita hotu-hotu ninia servisu,” hateten Sergio Hornai.

Iha relatóriu Gabinete do Inspecção e Auditoria (GIA) Ministériu Justisa hatudu iha lákuna balun; falta justifikasaun balun ba despeza orsamentu, indecisões no lákuna ba programa no orsamentu ne’ebé la’o la-hanesan. Iha relatóriu ne’e, Inspetór-Jerál Lucas António da Costa rekomenda ba Ministru Justisa atu uniforma fundo-maneio/ adiatamento no manuál finansas hodi nune’e háfasil iha kontrollu ba implementasaun programa no orsamentu. Iha fatin hanesan, Diretór-Jerál Ministériu Justisa Hendrique de Oliveira promete atu halo avaliasaun kada fulan tolu-tolu hodi hare’e progresu ezekusaun programa, orsamentu ho ninia indikadóriu sira.

Workshop Gabinete do Inspecção e Auditoria (GIA) Ministériu Justisa komesa iha loron 12-13 Marsu 2015, núdar workshop regulár ne’ebé sempre hala’o kada tinan. Ninia objetivu mak halo avaliasaun no hámosu rekomendasaun ba rezultadu inspesaun, auditória no investigasaun. Alvu workshop ne’e mak; Diretór Nasionál no Munisípiu, Xéfi Departementu sira, Ofisiais Finansa Nasionál no Munisípiu no Funsionáriu Diresaun Nasionál iha ámbitu Ministériu Justisa. Observadór ba workshop loron-rua ne’e mai hosi Provedória Direitus Umanus no Justisa (PDHJ).

Honorio dos Santos
Gabinete Ministro da Justiça
Media Officer