MINISTRU JUSTISA IVO VALENTE SIMU RELATÓRIU INSESTU NO VIOLÉNSIA DOMÉSTIKA HOSI JSMP NO ALFELA

Dili – Segunda-Feira, loron 13 Abril 2015, Ministru Justisa Ivo Valente reuniaun ho Organizasaun Naun-Governamentál ne’ebé mak hakna’ar án iha Judicial System Monitoring Programme (JSMP) no Asisténsia Legál ba Feto no Labarik (ALFeLa) iha Ministériu Justisa.

Reuniaun ida ne’e hodi entega relatóriu hanesan paraser ida kona-ba insestu no violénsia doméstika ne’ebé hato’o hosi JSMP no ALFeLa atu nune’e bele hadiak Kódigu Penál no Lei Kontra Violénsia Domestika hodi proteje feto no labarik sira, liu-liu “oinsá” mak Tribunál aplika medidas adekuadu ba vítima sira-nia situasaun.

Ivo Valente iha ninia lian mákloke hateten, “hau hato’o hau-nia agradesimentu ba JSMP no ALFeLa tanba mai aprezenta relatóriu ida ne’e, hanesan mós fulan hirak liubá, ONG lubuk ida (Rede ba Rai) mai hasoru ona hau, em-relasaun ho kestaun dezenvolvimentu polítika rai.

Hanesan membru Governu orgullu ho parseriedade ONG no Governu. JSMP hanesan parseiru Governu nian iha área dezenvolvimentu setór justisa nian, hau fiar katak sei fó tulun barak liután ba Ministériu Justisa hodi hari’i ita-nia sistema judisiáriu di’ak liután iha futuru.”

Depois entrega relatóriu, Diretór JSMP Luís de Oliveira Sampaio hateten katak, relatóriu ne’e nu’udar paraser ne’e hodi aprezenta situasaun kona-ba krimi insestu ba labarik idade menór ne’ebé akontese iha Timor-Leste, krimi iha ámbitu familía, katak kazu violénsia doméstika ne’ebé hala’o prosesu sira iha Tribunál, pena ba arguidu insestu no violénsia doméstika iha ambiénte interpretasaun juiz sira nian refere ba iha Kódigu Penál.

Luis de Oliveira haktuir tan katak, presiza atu enkópora rekizitus provas ba provizaun espesifíku balun, maske krimi bele hanesan, maibe rekizitus provas diferente hodi nune’e Tribunál tenke kondena efetivamente kastigu no pena ba arguidu sira.

Hodi fasilita no hafasíl Tribunál hodi halo interpretasaun, ofisialmente Ministru Justisa sei uza dokumentu ne’e hodi halo ba analize tékniku no sei lori paraser ne’e ba iha reuniaun Konsellu Koordenasaun Justisa. Objetivu alterasaun mak atu fasilita interpretasaun juiz nian di’ak liután.

Hau sei aproveita relatóriu ne’e ho di’ak, ita tenke halo alterasaun ba Kódigu Penál, tenke halo dala-ida deit maske sei lori tempu maibe ho ita-nia parseriedade ne’e sei halo fasíl liután. Hau mós sei entrega dokumentu ne’e ba iha Diresaun Assessoria Lejislasaun Ministériu Justisa hodi hare’e no buka elabora didi’ak; promete Ministru Justisa Ivo Valente.

Iha reuniaun ne’e Ministru Justisa ho JSMP no ALFeLa fahe mós informasaun ba malun kona-ba kazu balun ne’ebé iha relasaun ho suspensaun ba violasaun seksuál ba idade menór, atendimentu Polísia iha kazu espesifíku sira, formasaun ba Polísia, violasaun seksuál iha transporte públiku, amiasa iha ámbitu familía no mós medida propiu ba vítima sira nia situasaun tuir Kódigu Penál no Lei Kontra Violénsia Domestika.

Honorio dos Santos
Gabinete Ministro da Justiça
Media Officer