SETP Hala’o Lansamentu Levantamentu SNC iha Baucau

BAUCAU-Sekretáriu Estadu Terras Propriedades (SETP) Jaime Xavier Lopes hamutuk ho Prezidente Konsorsiu SNC nian, Jorge Serano iha loron 13 fulan-Abríl 2015 foin lalais ne’e hala’o lansamentu ba levantamentu Sistema Nasionál Cadastro (SNC) iha Munisipiu Baucau.

iha lansamentu ne’e SETP liu hosi ninia diskursu hateten, lasamentu ba levantamentu dadus kadastrais nian ne’e hala’o ba dala rua ona, tanba antes ne’e iha iha IV Governu lansa ona hosi Eis Ministra Justisa liu hosi INR hala’o ona lansamentu, maibé lansamentu ne’ebé hala’o hosi SNC ne’e importante liu tanba ninia sistema ba foti dadus nian modernu liutan.

Tanba ne’e Jaime husu ba komunidade sira labele hadau malu rai, nune’e mós husu ba komunidade sira atu bele hatudu sira nia kolaborasaun ne’ebé di’ak ba ekipa tékniku sira ne’ebé maka sei tuun hodi halo levantamentu ba sira nia rai no sira nia hela-fatin.

“Uluk ita sukat rai uza metru, tanba buat hotu sei manuál maibé oras ne’e ita uza ekipamentu ida ne’ebé maka modernu liutan tanba iha nasaun barak seidauk uza sasan modernu hanesan ita nian hodi sukat rai,” Tenik Jaime.

Nia hateten, Sistema Nasionál de Cadastro (SNC) hanesan projetu ida ne’ebé moris ho determinasaun hosi governu RDTL.

Atu responde dezafiu, nune’e mós importante hodi halo regularizasaun propriedade liuhosi implementasaun regra transparenti no justu hodi regulariza titularidade no transferensia propriedade.

Objetivu finál SNC mak hanesan atu promove ambiente sosiál no negosiu saudavél, promove paz, sosiál no investimentu ekonomia nasionál.

Papél SNC nian maka hodi hala’o levantamentu kadastrál sistemátiku iha teritoriu Timór-Leste.

Iha biban ne’e SETP husu mós ba iha komunidade sira atu labele okupa ema seluk nia sasan eh hela-fatin hodi labele kria problema entre komunidade sira, nune’e komunidade sira mós tenki tau intrese nasionál as liu buat hotu.

Tanba Timor-Leste hanesan nasaun, presiza dezenvolvimentu nune’e estadu no nasaun nia hakarak oinsa maka nia povu sir abele moris di’ak.

Iha lansamentu ne’ebé hetan partisipasaun masimu hosi lideransa komunitaria munisipiu Baucau nian inklui mós komunidade sira ne’e, SETP esplika liutan katak, mosu SNC ne’e mosu hodi bele hala’o levantamentu ida sistematiku, hodi bele hatene rai ida ne’ebé maka komunidade nian no ida neebe maka estadu nian e ne’ebe maka ema okupa estadu nian sasan no fatin sira.

Iha biban ne’e Diretór DTPSC Munisipiu Baucau Among Bernadino da Costa Pereira hateten, lansamentu ba levantamentu ne’e sei hala’o uluk iha postu administrativu baucau, antes ne’e hala’o ona iha baucau ho rekoilla dadus 2000, no ohin SNC sei hala’o tan lansamentu Levantamentu Tuir Sistema Nasional Cadstro.

Adjunto Administradór Munisipiu Baucau, Francisco Xavier da Silva Guterres, hakarak informa ba SETP, problema kona-bá rai sei akontese tanba komunidade sira barak maka seidauk hatene no rona informasaun ne’ebé durante ne’e Terras Propriedade hato’o.

Kona-ba kuadru avizu ne’ebé maka hosi DNTPSC prepara hodi tau iha fatin no rai estadu nian, sira esforsu-an hodi tau maibée komunidade sira seidauk iha nafatin kumpriendesaun hodi hasai,

Nia mós husu ba xefe suku sira atu bele tau atensaun nunee hodi bele rona didiak saida maka hato’o hosi SETP nune’e bele sai hanesan baze ida ba sira hodi bele rezolve problema rai iha Baucau.

Prezidente Konsorsiu SNC, Jorge Serano hateten, levantamentu kadastral ho mapamentu, ne’e laos projetu pilotu, maibe nee hanesan definitive, tanba rai sai hanesan problema ne’ebe importante, tanba buat hotu halo iha rai nia leten.

Levantamantu ne’e sei la susesu bainhria autoridade lokal inklui mos lideransa komunitaria no komunidade sira la fo apoiu servisu no koordensaun ne’ebé di’ak.

Nee hanesan mos sei halo avaliasaun ba iha patrimoniu, nee bainhira ekipa tuun sukat, maka iha uma permanente ho uma provizoriu.

Nia hateten, presu ba fatin sira ne’e mos sei la hanesan, tanba rai iha sentru sidade nia valor ekomomia ne’e boot liu tanba sirkulasaun ekonomia la’o no iha fatin rural sira la hanesan.

Nia hateten levantamentu nee sei gratuita, nunee mos antes ekipa sira halo levantamentu sira sei kria uluk enkontru komunitaria hodi bele hatene uluk informasaun ruma hosi komunidade sira foin bele sukat. *

Ananias Babo Horta
Media Officer SETP