SETP TGE hala’o Enkontru Komunitária ho Komunidade Lospalos

LOSPALOS-Sekretáriu Estadu Terras Propriedades, Jaime Xavier Lopes hamutuk ho Kompaña Timor Green Energy (TGE) ne’ebé mai hosi Nasaun Xina iha loron 13 fulan-Outubro 2015 foin lalais ne’e Hala’o enkontru Komunitária ho komunidade sira iha salaun enkontru Munisipiu Lautem.

Enkontru komunitária ne’ebé maka hala’o iha postu administrativu lospalos nian ne’e hetan partisipasaun hosi komunidade suku 3 nian maka hanesan Suku Fuloro, Muapitin ho suku Bauro Postu Administrativu Lospalos Munisipiu Lautem.

Komunidade sira neebe maka partisipa iha enkontru komunitaria ne’e maioria komunidade sira ne’ebé maka besik liu iha area investimentu.

Investimentu ne’ebé TGE sei investe iha futuru maka hanesan sei loke Fábrika Trigu no masin-midar inklui mós iha parte pekuaria nian maka hanesan sei hakiak animál sira.

Iha Enkontru Komunitária ne’e ne’ebé hetan partisipasaun hosi investór sira ne’ebé iha futuru sei mai loke fabrika Masin-midar no Trigu ne’e, SETP husu ba komunidade sira hateten, depois ukun-an timoroan hotu iha hanoin oinsa maka atu bele dezenvolve nasaun Timor-leste.

Rai ne’ebe sei uza ba iha Timor Green Energy Development ho nia luan 2.700 HA, maibé ne’e sei bele aumenta bainhira nia hala’o ona nia atividade no presiza atu alarga entaun bainhira kona komunidade sira nia rai kompana sei ko’alia ho komunidade sira.

Jaime esplika mós katak, rai ne’ebé oras ne’e dadaun estadu prepara hodi entrega ba iha kompana ne’e rai estadu, mabé bainhira iha area investimentu ne’e maka kona-komunidade sira nia rai, kompana sei ko’alia direitamentu ho komunidade.

Jaime salient mós katak, bainhira iha komunidade sira nia rai ne’ebé mamuk maibé sira la halo buat ida entaun ba inhira estadu presiza ba dezenvolvimentu ema hotu nian estadu sei foti, maibé sei fo indeminizasaun tuir lei haruka.

“Hau husu ba komunidade sira atu bele simu kompana ne’ebé maka hakarak mai investe, tanba sira iha hanoin ne’ebé hakarak dezenvolve nasaun TL liu-liu sei fó benefisiu ba komunidade sira iha Lospalos,” dehan Jaime.

Iha enkontru ne’ebé hetan partisipasaun hosi masimu hosi Investor Timor Green Energy inklui mós ninia tékniku sira ne’e Membru Parlamentu Nasional Asuntu Infrastutura, Brígida Antonia Correia hateten, nia parte ho ekipa sira ba haree rasik ona ho matan kona-ba investór sira ne’ebé hakarak mai investe.

“Ami ba haree rasik ho matan iha Xina kona-bá saida deit maka sira sei mai investe iha ne’e no sira iha duni ema sira ne’e idaidak ho nia kompana maibé sira mai ne’e sira servisu entre kompana sira ihaLiuzhou Xina no sira mós iha kordenasaun ne’ebé di’ak ho sira nia governu antes sira mai atu investe,” dehan Brigida.

Tanba ne’e brigida mós husu ba komunidade sira hodi bele fó apoiu ba kompana hodi bele servisu hamutuk, tanba iha futuru kompana ne’e sei loke kampo servisu ba ema nain 1000 resin no sei bele aumenta bainhira presiza.

Hanesan uma-na’in Administradór Munisipiu Lautem Jeferino da Costa Sequira husu ba lideransa komunitária sira inklui mós komunidade sira atu bele rona didi’ak saida maka sei hato’o hosi SETP hodi bele servisu hamutuk ho investor sira ne’ebé hakarak mai investe.

Iha biban ne’e Xefe Suku Fuiloro, Victor Sanches hateten, nia parte ho komunidade sira inklui mós lori komunidade hosi suku Maupitin ho Bauro aseita hodi simu investór sira ne’ebé hakarak ba investe iha Lospalos, maibe nia husu ba estadu Timór-Leste liu-liu ba ministériu relevante hodi bele aslera lalais prosesu.

Ananias Babo Horta
Media Officer SETP