MINISTRU JUSTISA HALA’O ABERTURA BA FORMASAUN GUARDA PRIZIONÁL TIMOR-LESTE

DILI, CFJ – Segunda-Feira, loron 19 fulan-Otubru 2015, S.E. Ministru Justisa Ivo Valente hala’o abertura ba formasaun Guarda Prizionál Timor-Leste (GPTL) iha Centro Formação Jurídika (CFJ), Kaikoli, Dili.

Iha ninia diskursu abertura ba formasaun GPTL, Ministru Justisa hateten, “orgullu ho inisiativa Diresaun Nasionál Servisu Prizionál no Reinsersaun Sosiál (DNSPRS) nian hodi halo formasaun ba Guarda Prizionál sira, ho formasaun beibeik sei eleva imi-hotu nia kapasidade, ho nune’e bele servisu di’ak liután no sai profesionál liu, objetivu prinsipál liu mak atu hametin setór justisa nu’udar Estadu Direitu Demokrátiku.”

Materia formasaun ne’e abranje ona ba setór hotu-hotu, tuir lolo’os antes atu sai Guarda Prizionál, liu tiha lai formasaun hirak ne’e, hodi nune’e bazikamente iha ona koñesimentu wainhira hala’o ita-bót sira nia kna’ar, maibé seidauk tarde atu aprende tanba ita-bót sira maioria joven de’it, tenke aprende buat barak no oportunidade sei barak tebes atu hákbiit án hodi sai profesionál liután; tenik Ministru Justisa.

Ministru Justisa hatutan, tanba servisu oin mai laós fasil, tenke hákbiit án nafatin no haforsa beibeik, tanba dezafiu oin-oin sei mai tán, tinan oin ita-nia Prizaun Suai sei funsiona no númeru Guarda Prizionál oituan de’it, tinan oin mós Sentru Rehabilitasaun Jovens sei harii, tinan rua-tolu mai tán, ita-nia Sentru Detensaun Baucau sei funsiona maibé ita-nia rekursu umanu foin mak atinzi 155 Guarda Prizionál, dezafiu bót ho nesesidade aumenta ho ita-nia númeru sei limitadu tebes.

Ita-bót sira tenke aproveita tempu ne’e ho didi’ak, ha’u hatene la-fasil atu sai Guarda Prizionál ida, iha prizaun ema oin-oin mak iha ne’ebá, tanba-ne’e, ita-bót sira laós atu prepara fiziku de’it maibé preparadu iha mentál. Nune’e mós Guarda Prizionál tenke iha koñesimentu no matenek hodi nune’e hala’o kna’ar ho di’ak, ha’u hakarak atu enkoraja ita-bót sira, sei imi-nia valór di’ak, sei hetan mós kapasitasaun iha rai seluk, ita bele aprende liután no promove ita-nia sistema prizaun ba rai seluk; enkoraja Ministru Justisa.

Formasaun ne’e sei ho materia oin-oin, sei aprezenta hosi vária entidades; sei mai hosi Ekipa Téknika no Assessór DNSPRS nian, Diresaun Jerál Ministériu Justisa, Diresaun Nasionál Assessoria Jurídiku no Lejislasaun (DNAJL), Formadores hosi CFJ rasik, Provedoria Direitus Umanus no Justisa (PDHJ), Unidade Psiqiuátrika HNGV, Sekretária Estadu Mulheres, Organizasaun Internasionál ba Migrasaun (IOM), ONG Pradet, Guarda Nacional Republicana (GNR), Bombeiros Timor-Leste no Enfermeiros no Mediku HNGV ba Sistema Prizionál nian.

Iha fatin hanesan, Diretór Nasionál DNSPRS, Helder Cosme Marçal Belo aprezenta ninia relatóriu kona-ba formasaun ne’e katak, formasaun ne’e sei hala’o durante semana-hitu (7) nia laran, hahu iha 19 fulan-Otubru to’o 01 fulan-Dezembru 2015. Formasaun ne’e reflete hosi baze legál ne’ebé hatu’ur ona, katak Guarda Prizionál sira re-kualifikada tenke tuir formasaun, nune’e mós Decreto-Lei 38/2012 hateten, funsionáriu públiku tenke hetan formasaun minimu iha 40 oras kada tinan.

“Objetivu hosi formasaun ida ne’e mak atu kapasita Guarda Prizionál sira hodi sai profesionál iha ninia servisu fatin,” aumenta Helder Cosme Marçal Belo.

Diretór Nasionál DNSPRS koalia liután katak, ema hamutuk 30 Guarda Prizionál mak tuir formasaun ne’e. Formasaun ne’e ho aproximasaun metodolojia liu hosi klase, tipu eskola iha aula, katak sei iha teória no diskusaun nian durante iha klase atu profunda koñesimentu iha teória. Depoiz sei iha mós pratika, pratika ne’e lori ba iha servisu prizionál nian ne’ebé sei hala’o iha Prizaun Becora.

Akompaña Ministru Justisa, Ivo Valente iha abertura formasaun ne’e mak; Diretór Nasionál DNSPRS Helder Cosme Marçal Belo, Reprezentante Diretór-Jerál INAP, Xefi Gabinete Ministru Justisa Evangelino Belo, Diretora Interina CFJ, assessór no formadór sira.

Maria de Lourdes Lin
Media Officer
Gabinete Ministru Justisa