FORMASAUN KONABA ANALIZA LEGAL HUSI PERSPEKTIVA JENÉRU

DILI, Direção Nacional da Assessoria Jurídica e Legislação-DNAJL, hanesan instituisaun ida husi Ministério da Justiça nian ne’ebe iha k’nar atu estuda, analiza, no hakerek diploma lejislativu ida. Atu atinji k’nar hirak ne’e, instituisaun ida ne’e persiza rekursu ema ne’ebe adekuadu iha qualidade nomos quantidade. Dalan ida, atu hasa’e qualidade ba konhesimentu husi rekursu ema nian, maka liu husi formasaun espesializada. Haré importansia husi formasaun kapasitasaun ne’e, DNAJL servisu hamutuk ho UNWOMAN organiza formasaun tempu badak, durante loron rua nian laran, hahú husi loron 5 no6 novembru 2015.

Formasaun ida ne’e foka liu ba diskusaun konaba oin nusa atu aplika prinsipiu-prinsipiu sira husi konvensaun CEDAW nian ba iha lejislasaun nasional nian.

DILI,Direitor DNAJL, Nelinho Vital informa iha abertura katak : “servisu hanesan lejislador, ne’e servisu ida ne’ebe todan liu hotu, tamba tenki hanoin no tetu didiak sa ida mak atu hakerek iha ita nia lei. Lei ne’e sei vale ba ema hotu iha nasaun ida ne’e. Wainhira prepara proposta lei ida ou wainhira halo analiza ba diploma legal ida, ita hanesan ema ne’ebe hola k’nar hanesan hakerek lei (lejislador), tengki iha pensamentu ou hanoin ida ne’ebe luan ba dimensi hotu ne’ebe kontribui ba prosesu redasaun lejislativa nian. Inklui mos atu ka’er prinsipiu internasional konaba direitus humanos nian, hanesan feto nia direitu, tuir Konvensaun CEDAW nian, ne’ebe Timor Leste rasik mos sai hanesan Estadu Parte ba. Lei sira ne’e hotu tengki iha perspektiva jenéru, katak tengki iha balansu ba direitu entre feto no mane nian. Tamba diploma legais sira ne’ebe ita produs ne’e, la bele kontrariu ho prinsipiu/konvensaun hirak ne’ebe ita ratifika ne’e, tuir Konstituisaun haruka”.

DILI,Durante loron 2 diskusaun ne’ebe hala’o iha sala reuniaun UN Compound-Caicoli ne’e, hetan partisipasaun ativu tebes husi partisipantes sira, tantu iha diskusaun grupu ou iha atividade analiza ba lei, liu-liu ba proposta lei konaba Código Registo Civil. Partisipantes ba formasaun ne’e, aliende mai husi lejislador no tradutores DNAJL ninian, partisipa mos husi funsionariu tekniku sira husi DNDHC, DNSPRS, jurista balun husi Gab. GIA nian inklui mos sosiadade civil balun. Iha formasaun ne’ebe fasilita husi perita Sra. Evelyn husi UNWOMAN nian ne’e, konsege identifika duni koluna balun ne’ebe sai hanesan obstaklu ba implementasaun Código Registo Civil iha Timor Leste. Dezafiu hirak ne’e maka hanesan kondisaun ne’ebe seidauk preparadu atu halo rejistu moris ne’ebe lalais ba maluk sira iha area urbana, seidauk iha lejislasaun ida klaru konaba atu rejistu labarik ne’ebe nia aman la hatene nomos fatin rejistu ne’ebe sei konsentradu iha Distrito.
Formasaun loron 2 nia laran ne’e, ikus mai termina ho fahe sertifikadu partisipasaun ba maluk partisipantes sira. NV/DNAJL