SERIMÓNIA LORON KOMEMORASAUN CENTRO FORMAÇÃO JURÍDICA BA DALA-13 IHA LORON 03 DEZEMBRU 2015

DILI, CFJ – Kinta-Feira, loron 03 fulan-Dezembru 2015, S.E. Ministru Justisa Ivo Valente partisipa iha serimónia Loron Komemorasaun Centro Formação Jurídica (CFJ) ba Dala-13 iha Aula CFJ, Kaikoli, Dili.

Ministru Justisa hahu ninia diskursu ho agradesimentu no apresiasaun ba Diretora CFJ ho nia funsionáriu tomak, formadór nasionál no internasionál ba esforsu tomak maske hasoru kondisaun minimu tebes hodi hala’o kna’ar loron-loron iha Centro Formação Jurídica.

“Maske hasoru kondisaun minimu, maibé ita-bót sira haka’as án tebes hodi prepara autór judisiáriu sira, tanba-ne’e, hodi Governu nia naran, ha’u agradese ba ita-bót sira tanba prepara ita-nia ema hodi servisu di’ak ba ita-nia sidadaun sira,” agradese Ministru Justisa.

Ministru Justisa hatutan, “história Centro Formação Jurídica hahu kedan wainhira ita-nia nasaun restaura ho tulun hosi Administrasaun Transitóriu UNTAET nian iha 2002, ha’u hakarak agradese, liu-liu ba Primeiru Governu Konstitusionál, Segundo no to’o iha VI Governu, mai ha’u ohin loron, ha’u kontinua esforsu sira ne’ebé husik hela nu’udar parte ba ita-hotu.”

Hari’i nasaun, presiza hatu’ur instituisaun baziku sira atu moris autonómu no independénte, iha sistema justisa de faktu, laós de’it atu hari’i fatin públiku ba servisu justisa nian, maibé presiza mós atu forma rekursu umanus adekuadu; esplika Ministru Justisa.

Ministru Justisa koalia liután, hafoin periódu naruk ida, setór justisa laós Timor-oan sira mak ezerse, tanba-ne’e, presiza atu forma lalais kuadru nasionál sira, juíz, prokuradór, defensór públiku, advogadu, ofisiál justisa, konservadór no notáriu sira iha espíritu sistema jurídiku foun ne’ebé eskolla fundamentál soberanu Asembleia Konstituente nian, ne’ebé hatama ona iha Konstituisaun RDTL.

Relasaun ho papel Centro Formação Jurídica, atu promove no realiza formasaun tékniku-jurídika, linguístika, no deontolójika ba majistradu no defensór públiku sira no mós ba ajente profesionais justisa nian; mak hanesan advogadu, ofisiáis justisa, notáriu, konservadór sira, tradutór no interpreter jurídiku.

Ministru Justisa realsa, “hodi hakonu nesesidade instituisaun justisa nian, komponente formasaun jurídika no judisiál iha Centro Formação Jurídica hahu ona iha tinan 2002, maske kursu formasaun dahuluk ba majistradu hala’o de’it iha tinan 2004, maibé CFJ hala’o ona ninia atividade sira iha 2002, dezempeña papel importante atu hari’i sistema judisiáriu ho défise ás tebes, iha organismu moris CFJ ne’ebé administrasaun direita Estadu nia mahon nu’udar responsavél ba formasaun no investigasaun ba área justisa no direitu.”

Iha tinan tolu ikus, iha kursu formasaun ho tématiku oin-oin; kursu ba tradutór jurídiku sira, kursu ba auditór, kursu dalen Portugés nian no preparasaun ba dalen Portugés ba formadu sira, barak mak remata ona no dezempeña ninia funsaun oin-oin iha instituisaun oin-oin; dehan Ministru Justisa.

Relasaun ho produtu ka majistradu sira ne’ebé remata ona nia kursu iha tinan 13 nia laran, Ministru Justisa informa, Centro Formação Jurídico fó ona sertifikadu ba juíz 34, prokuradór 33, defensór públiku 30, advogadu 72, notáriu no konservadoriu sira hamutuk 21; dehan Ministru Justisa.

Hodi hakotu ninia diskursu, Ministru Justisa subliña mós kona-ba aumentu númeru autór judisiáriu, material formasaun, planu rekrutamentu formadór nasionál no intenasionál sira, timorizasaun ba kuadru formadór, avaliasaun ba formasaun no mós kontinua forma kooperasaun bilaterál no multilaterál.

Iha sorin seluk, Diretora Centro Formação Jurídica Dra. Marcelina Tilman hato’o nia relatóriu ba prosesu tomak formasaun ne’ebé la’o dadaun iha Centro Formação Jurídica durante iha tinan 13 nia laran, materil formasaun, obstakulu no susesu sira, planu rekrutamentu formadu majistradu foun no majistradu sira mak remata ona durante ne’e.

Serimónia komemorasaun marka ho konferénsia loron-ida ne’ebé mak involve oradór magnífika hosi autór judisiáriu nian mak hanesan; Presidente Tribunál Rekursu Dr. Guilhermino da Silva, Prokuradór Jerál Repúblika Dr. José Ximenes, Defensór Públiku Jerál Dr. Sergio Hornai no Presidente AATL Dr. Paulo Remédios hodi diskute kona-ba papel formasaun jurídika no judisiária nian ba futuru justisa Timor-Leste.

Iha oportunidade ida ne’e, Ministru Justisa Ivo Valente mós hato’o ninia hanoin balun kona-ba kestaun polítika timorizasaun iha setór justisa no planu formasaun prosesu no rekrutamentu ba formadu iha área direitu barak tebes ne’ebé hanesan outputs hosi universidade sira iha Timor-Leste.

Prosesu diskusaun iha konferénsia ne’e modera hosi Assessor Nasionál Gabinete Ministru Justisa, Joaozito Viana.

Maria de Lourdes Xavier Lin
Media Officer
Gabinete Ministru Justisa